Ένα φάντασμα χωρίς ηλικία

«όταν κόποι μιας ζωής συντρίβονται σε μια στιγμή»

Της Ελένης Τριανταφυλλοπούλου

  Αν και τα μεγαλύτερα ποσοστά φαίνεται να αφορούν στη νεολαία και ιδιαίτερα σε αυτή που δεν έχει ακόμη μπει στην παραγωγική διαδικασία, η ανεργία δεν κάνει ηλικιακές διακρίσεις. Είναι ενδεικτικό ότι τα νούμερα έχουν διπλασιαστεί για τις ηλικίες 45-54, αγγίζοντας το 15% στις ηλικίες 30-44.ⁱΚαι δυστυχώς σε αυτές τις στατιστικές κλάσεις είναι που με μιας συντρίβονται κόποι δεκαετιών και η ζωή παύει να είναι η ίδια από τη μια στιγμή στην άλλη. Πολύ περισσότερο όταν αυτό αλλάζει την πραγματικότητα για μία ολόκληρη οικογένεια.

«Δευτέρες με λιακάδα…»

Η ταινία του Φερνάντο Λεόν ντε Αρανόα ίσως είναι από τις πιο διάσημες με θέμα την ανεργία. Μία παρέα πενηντάρηδων ναυτεργατών μένουν στο δρόμο όταν τα ναυπηγεία της παραλιακής τους πόλης κλείνουν. Αρχίζουν την αναζήτηση νέας δουλειάς, δίνοντας μάχη για να ανακτήσουν τη χαμένη τους αξιοπρέπεια. Εν έτη 2002 ο σκηνοθέτης επεσήμανε ότι οι ήρωες της ταινίας ήταν θύματα της παγκοσμιοποίησης, «λαθρεπιβάτες στο πλοίο-φάντασμα της προόδου, ναυαγοί των δικών τους ονείρων κι εκείνων των συζύγων τους κι εκείνων των παιδιών τους»ⁱⁱ. Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, οι ναυαγοί της κρίσης αυξάνονται με ρυθμούς εκθετικούς. Αρκεί να σημειώσουμε ότι η έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ILO) υπολόγιζε τον περασμένο Οκτώβρη ότι από την έναρξη της κρίσης το 2008 μέχρι και το 2012 θα έχουν «χαθεί» περί τις 40.000.000 θέσεις εργασίας. ⁱⁱⁱ Νούμερο που καταδεικνύει ότι το πρόβλημα βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη.

Προφανώς δεν πρόκειται μόνο για αριθμούς που προκαλούν την ανησυχία ή τον τρόμο. Το ιστορικό κοινωνικό πισωγύρισμα γίνεται πλέον οδυνηρό βίωμα για το μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, έτσι που για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του ’60, ο αριθμός αυτών που εργάζονται εμφανίζεται μικρότερος από τον αριθμό των οικονομικά μη ενεργών ατόμων (ανήλικοι και συνταξιούχοι ή μη άνω των 65). Ταυτόχρονα, η συνεχώς διευρυνόμενη ζώνη ανέργων και ελαστικά απασχολούμενων λειτουργεί σαν φάντασμα, υπό το φόβο του οποίου ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι συμβιβάζονται με το τσάκισμα των δικαιωμάτων τους και το κούρεμα των όποιων απολαβών τους. Και το φάντασμα γίνεται πιο τρομαχτικό όσο η προοπτική επανάκτησης μίας θέσης φαντάζει σχεδόν απίθανη.

Εδώ θα πρέπει να υπογραμμίσουμε πως η ανεργία δεν αφορά μόνο στην απώλεια ενός μισθού. Όταν κάποιος χάνει την εργασία του, δεν χάνει μόνο τη βασική πηγή εσόδων του. Η θέση του ανθρώπου μέσα στην παραγωγική διαδικασία, μέσα στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων, αποτελεί βασικό και προσδιοριστικό στοιχείο της προσωπικότητας και της κοινωνικής του ταυτότητας. Ως εκ τούτου, η εργασιακή κατάσταση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ένταξη του σύγχρονου ανθρώπου στο κοινωνικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι. ^iv Ο άνεργος γρήγορα χάνει την αίσθηση του κοινωνικού σκοπού και της ενεργητικότητας της ζωής, γίνεται εσωστρεφής, επιτιθέμενος τόσο στον εαυτό του όσο και στην κοινωνία. Με άλλα λόγια, βιώνει μία πολλαπλή φθορά, η οποία αναπόφευκτα περνά και στα πιο μικρά μέλη της οικογένειας. Τότε το άγχος και η θλίψη έρχονται να εκφράσουν την ασταθή κοινωνική κατάσταση ακόμα και στα θρανία των πιο μικρών τάξεων.

Μαθήματα αλληλεγγύης

Μέσα όμως στη ζοφερότητα των καιρών, πρωτοφανής είναι και η κοινωνική αλληλεγγύη που έχει ξεπηδήσει σε μια σειρά από γειτονιές. Ήδη από πέρυσι, σχολεία από το Κερατσίνι και το Πέραμα λειτουργούν ένα ολόκληρο σύστημα οικονομικής στήριξης και αλληλοβοήθειας, συλλέγοντας συστηματικά τρόφιμα και φάρμακα. Πιο πρόσφατο το παράδειγμα της Εργατικής Λέσχης της Νέας Σμύρνης, όπου μαζί με καθηγητές-μέλη του Συλλόγου Εργαζομένων στα Φροντιστήρια (ΣΕΦΚ) διοργανώνουν μαθήματα αλληλεγγύης σε παιδιά ανέργων, υποαπασχολούμενων και γονιών με χαμηλό εισόδημα.

Η δε ιδιαίτερη σημασία τέτοιων κινήσεων δεν έγκειται μόνο στην ανταπόκριση που αυτές έχουν και στην ανακούφιση που επιφέρουν. Κυρίως πρέπει να αναζητηθεί στο γεγονός πως τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν και ανοίγουν συλλογικούς δρόμους σε αυτούς που ο καπιταλισμός θέλει σήμερα να πετάξει στο κοινωνικό περιθώριο. Διότι η πραγματική αλληλεγγύη έχει χαρακτήρα ταξικό και δεν μπορεί παρά να βαδίζει μαζί με την συνολικότερη πάλη για την ανατροπή της σημερινής πραγματικότητας του ΔΝΤ και των συνεχών μνημονίων. Για να διώξουμε λοιπόν ένα φάντασμα που είναι απότοκος του ίδιου του συστήματος της εκμετάλλευσης και των αγορών χρειάζεται αγώνας απέναντι στην αιτία που το γεννά. Και ακόμα και αν ο αντίπαλος φαίνεται πολλές φορές ανίκητος, η Ιστορία έχει δείξει ότι δεν υπάρχουν μονόδρομοι. Αρκεί να θυμηθούμε ένα άλλο διάσημο φάντασμα που αιώνες τώρα πλανιέται επιδιώκοντας όχι να αποκλείσει, αλλά να απελευθερώσει τους εργαζόμενους αυτού του κόσμου.

i ‘Η πορεία της ανεργίας στην Ελλάδα το 2011με στοιχεία του ΟΑΕΔ και της ΕΛ.ΣΤΑΤ’ (http://www.capitalinvest.gr/info.php?product_id=239)

ii ‘Δευτέρες με λιακάδα’(http://www.provoles.gr/movie%27s_04-05/050318.htm)

iii ‘ILO: Θα χαθούν 40 εκατ. θέσεις εργασίας σε 2 χρόνια’ (http://tvxs.gr/news/kosmos/ilo-elleipsi-40-ekat-theseon-ergasias-se-2-xronia)

ivΓ. Λεχουρίτης – Δ. Κατσορίδας «Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ανεργίας», περιοδικό Ουτοπία, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1999 – Τεύχος 36.

——————————————–

Δημοσιεύεται στο αφιέρωμα στην ανεργία,  των Αναιρέσεις #17 που κυκλοφορούν.

Advertisement