1989-2009: Το όργιο του κεφαλαίου

του Κονστάντσο Πρέβε

Από τις εκδόσεις Πιρόγα επανεκδίδεται και κυκλοφορεί με νέο πρόλογο (20 έτη μετά από το 1989) το πολύ ενδιαφέρον έργο του Κοστάντσο Πρέβε Το ασίγαστο πάθος. Προδημοσιεύουμε σήμερα ένα απόσπασμα από τον πρόλογο της νέας έκδοσης.

Όταν το σύστημα των κρατών και των κομμάτων που ονομάσθηκε «υπαρκτός σοσιαλισμός» (που προσωπικά προτιμώ να ονομάζω «ιστορικό κομμουνισμό του 20ού αιώνα», για να τον διακρίνω από το θεωρητικό κομμουνισμό του Μαρξ) εισήλθε ταχύτατα σε φάση μη αναστρέψιμης αποσύνθεσης κατά την τριετία 1989-91, άνοιξε μία αβέβαιη φάση κατάθλιψης (για τους ηττημένους) και ευφορίας (για τους νικητές). Ένα συμβολικό δοκίμιο αυτής της περιόδου ήταν αυτό του Φράνσις Φουκουγιάμα με τίτλο Το τέλος της ιστορίας, μέτριο δοκίμιο που όμως καταδείκνυε κάτι περισσότερο από ένα αδιαφιλονίκητο γεγονός, μία σταθερότατη ιστορικο-πολιτική πρόθεση εκ μέρους των νικητών, αυτή του να εγγυηθούν για απροσδιόριστο χρόνο την ισχύ του χρηματιστικού καπιταλισμού.

Η εικοσαετία 1989-2009 φαίνεται σήμερα ως ένα είδος παρατεταμένου οργίου που ακολούθησε τον εορτασμό της νίκης, όπου οι νικητές ήπιαν και μέθυσαν μέχρι να πέσουν κάτω από το τραπέζι, ξερνώντας όλα όσα είχαν καταβροχθίσει. Η εικοσαετία 1989-2009, θεωρούμενη σε παγκόσμιο επίπεδο, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά φαινόμενα αναδιανομής του πλούτου ανάμεσα στις τάξεις, που πραγματοποιήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο. Πίσω από την αποκαλούμενη «παγκοσμιοποίηση», πράγματι, εξελίχθηκαν πρωτόγνωρες, σε ολόκληρη την ιστορία του καπιταλισμού, διαδικασίες αναδιανομής του παραχθέντος κοινωνικού πλούτου από τα χαμηλά προς τα ανώτερα οικονομικά στρώματα.

Όταν η σημερινή οικονομική κρίση άρχισε να γίνεται προφανής το καλοκαίρι του 2008, οι οικονομικές εφημερίδες της ολιγαρχίας άρχισαν να μιλούν για μία «δυσάρεστη έλλειψη ελέγχου των οργάνων που θα έπρεπε να ασκήσουν αυτόν τον έλεγχο». Ξεδιάντροπη έλλειψη ντροπής! Οι ελεγκτές δεν είχαν καμία πρόθεση να «ελέγξουν», διότι η χρηματιστική επιλογή του κεφαλαίου, που κυριάρχησε την τελευταία εικοσαετία 1989-2009, δεν ήταν μόνο μία αναγκαιότητα που οφειλόταν στην όλο και μεγαλύτερη παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, αλλά πριν από όλα ήταν το πολιτικο-στρατιωτικό όχημα μιας ριζικής αναδιανομής του πλούτου και της εξουσίας μεταξύ των τάξεων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Κατά δεύτερον, δίπλα σε αυτό το ξεδιάντροπο όργιο για τη νίκη, που επέφερε μία από τις μεγαλύτερες αναδιανομές πλούτου και εξουσίας σε παγκόσμιο επίπεδο σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, γίναμε μάρτυρες ενός τυπικού διαλεκτικού φαινόμενου, όπως θα έλεγαν ο Χέγκελ και ο Μαρξ. Διαλεκτική είναι η ταυτόχρονη παρουσία στην ίδια δυναμική ενότητα δύο αντιτιθέμενων όψεων, που είναι ακριβώς αντίθετες, αλλά είναι αντίθετες στο πλαίσιο της ίδιας κοινωνικής ενότητας. Συγκεκριμένα, μπορούμε να πούμε ότι η εγγύηση για απροσδιόριστο χρόνο της ισχύος του χρηματιστικού καπιταλισμού, του πλέον άγριου από όλες τις μορφές καπιταλισμού, συνοδεύτηκε από το τέλος της εγγύησης της σταθερότητας της μισθωτής εργασίας, η οποία μετατράπηκε σε ευέλικτη και επισφαλή.

Σε απόσταση είκοσι χρόνων (1989-2009) μίνιμουμ περίοδο για να μπορέσουμε να βγάλουμε ένα συνετό ιστορικό ισοζύγιο όσων έχουν συμβεί, μπορούμε να συνοψίσουμε τα δύο κύρια γεγονότα της περιόδου αυτού του ισοζυγίου σε παγκόσμια κλίμακα και όχι μόνο σε ευρωπαϊκή:

Πρώτο: Η εικοσαετία 1989-2009 είδε μία από τις μεγαλύτερες αναδιανομές του κοινωνικού πλούτου μεταξύ των τάξεων και αυτή η αναδιανομή συνέβη από τα χαμηλά προς τα ανώτερα οικονομικά στρώματα, ανατρέποντας μία γενική ιστορική τάση που άρχισε τον 20ό αιώνα ξεκινώντας από το τέλος του A’ Παγκόσμιου Πολέμου (1914-1918).

Για να αποκλείσουν με κάθε τρόπο να γίνει αντιληπτό με ευκρίνεια το νόημα αυτής της εικοσαετίας, το ιερατείο των πανεπιστημιακών διανοουμένων και το μιντιακό τσίρκο προσομοίωσης της πραγματικότητας (εδώ είναι χρήσιμοι τόσο ο Μπουρντιέ και ο Λας όσο ο Μποντριγιάρ και ο Ντεμπόρ) έστησε μία προσομοίωση και ένα προπέτασμα καπνού, σύμφωνα με τα οποία ο 20ός αιώνας καταδικάσθηκε ως τερατώδης αιώνας των ολοκληρωτισμών. Σε αυτό το όργιο ηθικολογίας, αγνής καταδίκης του «ιδεολογικού» και «ουτοπικού» παρελθόντος, υπήρχε προφανώς κάτι που έπρεπε να κάνουν να ξεχαστεί, ότι δηλαδή η εικοσαετία που θα έπρεπε να κλείσει οριστικά το φρικτό 20ό αιώνα, δηλαδή η αγνή εικοσαετία της ελευθερίας και της παγκοσμιοποίησης 1989-2009, αντίκρυσε μία από τις μεγαλύτερες ολιγαρχικές αναδιανομές του παγκόσμιου πλούτου συνολικά μεταξύ των τάξεων, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Δεύτερο: Η εικοσαετία 1989-2009, θεωρημένη σε παγκόσμια κλίμακα και όχι μόνο σε ευρωπαϊκή, είδε τη διαλεκτική ανάπτυξη μιας νέας αντιφατικής ενότητας, την ενότητα της εγγύησης και της μη-εγγύησης. Όπως ανέφερα προηγουμένως, η εγγύηση της λειτουργίας του μηχανισμού αναπαραγωγής του χρηματιστικού κεφαλαίου «εγγυήθηκε» ακριβώς το τέλος της εγγύησης μιας από τις πάγιες μακράς διαρκείας ιστορικές σταθερές μορφές της ανθρώπινης ζωής, της σχετικής σταθερότητας και εξασφάλισης μακροπρόθεσμα της θέσης εργασίας, αδιάφορο πόσο «αλλοτριωμένης».

από την εβδομαδιαία εφημερίδα “ΠΡΙΝ” , δημοσιεύθηκε στις 29 Νοεμβρίου του 2009

Advertisement